Bầu là loại quả quen thuộc, mang đến hương vị thanh mát cho bữa cơm gia đình Việt. Việc trồng bầu tại nhà không chỉ cung cấp nguồn thực phẩm sạch mà còn mang đến niềm vui thư giãn cho người trồng. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết kỹ thuật trồng bầu từ A đến Z, giúp bạn có được những giàn bầu xanh tốt, sai trĩu quả.
Nội Dung Bài Viết
I. Lựa Chọn Thời Vụ Trồng Bầu Lý Tưởng
Bầu có thể trồng được quanh năm, tuy nhiên, để đạt năng suất cao nhất, bạn nên lựa chọn thời điểm gieo trồng phù hợp với điều kiện khí hậu từng vùng. Thời điểm lý tưởng nhất để trồng bầu là từ tháng 11 đến tháng 1 dương lịch. Trong khoảng thời gian này, khí hậu mát mẻ, ít mưa, tạo điều kiện thuận lợi cho hạt nảy mầm và cây con phát triển mạnh mẽ, ít bị sâu bệnh tấn công.
II. Chuẩn Bị Đất Trồng Cho Cây Bầu Phát Triển Tối Ưu
Bầu ưa đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt, có độ pH từ 6-7. Đất phù sa và đất mùn là sự lựa chọn lý tưởng nhất. Tuy nhiên, nếu đất vườn nhà bạn chưa đáp ứng được các yêu cầu trên, bạn có thể cải thiện bằng cách trộn thêm phân chuồng hoai mục, vỏ trấu, xơ dừa, tro trấu… để tăng độ tơi xốp, khả năng giữ ẩm và bổ sung dinh dưỡng cho đất.
Xem thêm: cách trộn đất trồng cây phù hợp với mọi cây trồng
Các bước chuẩn bị đất trồng:
Dọn dẹp vệ sinh: Dọn sạch cỏ dại, tàn dư cây trồng cũ trên khu vực dự định trồng bầu.
Cày bừa kỹ lưỡng: Cày sâu khoảng 20-25cm, sau đó bừa kỹ cho đất tơi xốp. Việc cày bừa kỹ giúp đất thông thoáng, rễ cây dễ dàng phát triển.
Bón lót bổ sung dinh dưỡng: Trộn đều phân chuồng hoai mục, vỏ trấu, xơ dừa, tro trấu… với đất theo tỷ lệ phù hợp. Lượng phân bón lót tùy thuộc vào độ phì nhiêu của đất.
Lên luống tạo rãnh thoát nước: Lên luống cao 20-30cm, rộng 60-80cm, khoảng cách giữa các luống 1.2m. Việc lên luống giúp cây không bị ngập úng khi trời mưa, đồng thời tạo điều kiện cho rễ cây phát triển tốt.
III. Xác Định Mật Độ và Thời Gian Trồng Bầu Hợp Lý
Mật độ trồng: Để cây bầu có đủ không gian phát triển, bạn nên trồng cách nhau tối thiểu 1m.
Thời gian trồng: Gieo hạt từ tháng 11 đến tháng 12 dương lịch. Sau khoảng 75 ngày, cây bầu sẽ bắt đầu cho thu hoạch.
IV. Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Trồng Bầu
Có hai phương pháp trồng bầu phổ biến: gieo hạt trực tiếp và trồng bằng cây con.
1. Gieo Hạt Trực Tiếp:
Chọn hạt giống chất lượng: Chọn hạt giống chắc, mẩy, không bị sâu bệnh, có nguồn gốc rõ ràng để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao.
Ngâm ủ hạt giống: Ngâm hạt trong nước ấm 40 độ C từ 3-6 giờ, sau đó vớt ra ủ trong khăn ẩm cho đến khi hạt nứt nanh. Việc ngâm ủ giúp hạt nhanh nảy mầm hơn.
Gieo hạt: Gieo trực tiếp 2-3 hạt vào mỗi hốc đã chuẩn bị sẵn trên luống, sâu khoảng 2-3cm. Sau đó lấp đất lại và tưới nước giữ ẩm.
Chăm sóc cây con: Tưới nước đều đặn, nhổ bỏ cây con yếu, chỉ giữ lại 1 cây khỏe mạnh nhất trong mỗi hốc.
2. Trồng Bằng Cây Con (Ươm Hạt Trước):
Ươm hạt: Gieo hạt vào bầu ươm, mỗi bầu gieo 2-3 hạt. Chăm sóc cây con bằng cách tưới nước đều đặn, giữ ẩm cho bầu ươm.
Chọn cây con khỏe mạnh: Khi cây con có 2-3 lá thật, lựa chọn những cây khỏe mạnh, không bị sâu bệnh để đem trồng.
Trồng cây con: Đào hố sâu khoảng 20cm, rộng 30cm. Đặt cây con vào hố, lấp đất và nén nhẹ xung quanh gốc.
Tưới nước: Tưới nước ngay sau khi trồng để cây con nhanh chóng bén rễ.
3. Trồng Bầu Trong Chậu:
Chuẩn bị chậu: Chọn bồn có kích thước phù hợp, tối thiểu đường kính 40cm, chiều cao 30cm. Đảm bảo bồn có lỗ thoát nước tốt.
Trộn đất: Trộn đất với phân chuồng hoai mục, vỏ trấu, xơ dừa theo tỷ lệ phù hợp.
Trồng cây: Trồng cây con vào bồn, tưới nước đều đặn. Lưu ý không nên trồng quá dày trong bồn.
V. Hướng Dẫn Làm Giàn Cho Cây Bầu Leo
Giàn giúp cây bầu leo lên cao, đón ánh sáng, cho năng suất cao hơn và thuận tiện cho việc chăm sóc, thu hoạch. Có hai loại giàn phổ biến:
1. Giàn Chữ A:
Dùng tre, gỗ hoặc kim loại làm khung giàn hình chữ A. Chân giàn cần được chôn chắc chắn xuống đất.
Liên kết các khung giàn bằng dây thép hoặc dây leo.
Phủ lưới lên giàn để cây bầu leo lên. Lưới thường dùng cho làm giàn bầu đó là lưới mắt cáo (một số nơi gọi là lưới bầu), Lưới có màu xanh và kích thước lỗ phổ biến rơi vào khoảng 5x5cm hoặc 10x10cm
2. Giàn Đứng:
Cắm cọc tre, gỗ hoặc kim loại thẳng đứng xuống đất, khoảng cách giữa các cọc từ 2-3m.
Liên kết các cọc bằng dây thép hoặc dây giăng nông nghiệp để tạo thành khung giàn.
Phủ lưới bầu lên giàn để cây bầu leo lên. Lưới nên được căng đều và chắc chắn. Nếu lo ngại tuổi thọ lưới bầu thấp, bạn có thể trực tiếp dùng dây giăng để đan thành giàn từ đầu.
3. Trồng trực tiếp
- Ngoài việc cho bầu leo giàn, cũng có thể cho bầu bò trực tiếp trên đất, tuy nhiên phương pháp này có thể khiến trái bầu có hình dáng không đẹp. Vì bên trên được tiếp xúc với ánh sáng mặt trời nên màu trái sẽ đậm hơn mặt dưới.
VI. Hướng Dẫn Chăm Sóc Cây Bầu
1. Chế Độ Tưới Nước:
Tưới nước đều đặn 2 lần/ngày, vào buổi sáng sớm và chiều mát.
Tăng lượng nước tưới khi cây ra hoa và kết trái.
Sử dụng nước sạch để tưới, tránh tưới nước bẩn gây bệnh cho cây.
2. Làm Cỏ Vun Xới:
Thường xuyên làm cỏ, vun xới gốc cho cây.
Khoanh gốc khi cây dài khoảng 1m để kích thích ra rễ phụ, giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.
3. Phòng Trừ Sâu Bệnh:
Thường xuyên kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời sâu bệnh hại.
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, đúng liều lượng, đúng cách.
Ưu tiên các biện pháp phòng trừ sinh học, hạn chế sử dụng thuốc hóa học.
4. Bấm Ngọn & Tỉa Cành:
Bấm ngọn khi cây đã leo kín giàn để kích thích ra nhánh phụ, giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả.
Tỉa bỏ những cành lá già, cành bị sâu bệnh, cành vượt để tạo độ thông thoáng cho giàn bầu.
5. Làm Bồn
- cũng như các loại cây khác, bầu cũng cần được làm bồn để giữ nước và giữ phân khỏi bị rửa trôi.
- Cách làm bồn như sau:
Bước 1: Xác định kích thước: Xung quanh gốc cây đo ra bán kính 0.5 – 1m, đây là khoảng cách từ mép bồn bên ngoài đến gốc cây. Đo từ gốc cây ra bán kính 70 cm đây là mép trong của bồn.
Bước 2: Đào đất: Từ bên trong mép trong đào 1 cái rãnh xung quanh gốc sau đó vun đất ra về phía mép ngoài. Đào sâu khoảng 30-40 cm để đảm bảo đủ chỗ cho bộ rễ của cây.
VII. Kỹ Thuật Bón Phân Cho Cây Bầu
1. Bón Lót:
Bón lót phân chuồng hoai mục, phân lân trước khi trồng để cung cấp dinh dưỡng ban đầu cho cây.
2. Bón Thúc:
Bón thúc lần 1: Sau khi trồng 15-20 ngày, bón phân NPK (loại 16-16-8 hoặc tương tự) để kích thích cây sinh trưởng.
Bón thúc lần 2: Sau khi cây ra hoa, bón phân NPK (loại 12-5-10 hoặc tương tự) để cây nuôi hoa, đậu quả.
Bón thúc lần 3: Sau khi thu hoạch lứa đầu, bón phân NPK (loại 16-16-8 hoặc tương tự) để cây phục hồi và tiếp tục cho quả.
Lưu ý: Lượng phân bón cụ thể cần điều chỉnh tùy theo loại đất và điều kiện sinh trưởng của cây.
VIII. Phòng trừ sâu bệnh hại
Cây bầu thường gặp các loại sâu bệnh hại chính sau:
Sâu hại:
Nhện đỏ: Phát triển mạnh trong thời tiết khô nóng, hanh khô.
Ruồi đục lá: Sâu non ăn phần diệp lục của lá. Gây hại mạnh vào thời kỳ cây ra hoa kết quả, thường vào tháng 3-5 và 9-11.
Sâu ăn lá: Hại búp và lá non. Thường xuất hiện nhiều khi cây sinh trưởng mạnh, khoảng 25-30 ngày sau trồng, chủ yếu vào vụ xuân hè và thu đông sớm.
Rệp: Xuất hiện khi thời tiết khô hanh, hạn hán. Mật độ thường tăng nhanh do khả năng sinh sản cao, gây hại nặng vào tháng 3-5 và 9-11.
Bọ trĩ: Chích hút dịch lá, làm lá xoăn, cứng và giòn. Mật độ cao vào tháng 3-5 (vụ xuân hè) và 9-11 (vụ thu đông).
Bệnh hại:
Bệnh phấn trắng: Gây hại trên lá, phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết khô, ẩm độ cao.
Bệnh héo xanh vi khuẩn: Cây héo và chết do không hút được nước, phát triển mạnh ở nhiệt độ 25-30 độ C.
Bệnh giả sương mai: Gây hại trên thân và lá, phát triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ dưới 20 độ C, ẩm độ cao, thường gây hại nặng vào vụ thu đông và xuân hè sớm.
Bệnh khảm lá: Do virus gây hại, cây còi cọc, lá xoăn, ít quả. Lây lan qua côn trùng chích hút như rệp, bọ trĩ.
Biện pháp phòng trừ:
Canh tác: Luân canh cây trồng, sử dụng giống sạch bệnh, dọn sạch tàn dư cây bệnh, cày lật đất phơi ải, cắt tỉa lá già.
Thủ công: Sử dụng bẫy đèn, bẫy dính, bắt và tiêu diệt sâu bệnh.
Sinh học: Bảo vệ thiên địch, sử dụng thuốc sinh học, thuốc thảo mộc.
Hóa học: Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng lúc, đúng cách, đúng liều lượng).
IX. Thu Hoạch và Bảo Quản Bầu
1. Thu hoạch:
Thời gian thu hoạch bầu phụ thuộc vào giống bầu và điều kiện chăm sóc. Thông thường, sau khoảng 75 – 90 ngày kể từ khi gieo trồng, bạn có thể thu hoạch những quả bầu đầu tiên.
Nên thu hoạch bầu khi quả còn non, vỏ màu xanh sáng, mềm, hạt chưa phát triển cứng. Khi đó, bầu sẽ có vị ngọt, mềm và thơm ngon nhất.
Dùng dao hoặc kéo sắc cắt cuống bầu, vết cắt cách phần thân trái từ 1-2cm
2. Bảo quản:
Bầu sau khi thu hoạch có thể bảo quản trong tủ lạnh từ 7-10 ngày. Dùng màng bọc thực phẩm PE bọc cuống bầu kỹ để tăng thời hạn bảo quản của bầu lên đến 20 ngày.
Nên bọc bầu trong túi nilon hoặc giấy báo tránh bầu bị dập.
Không nên để bầu tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
Kết Luận
Bầu là một trong những loại cây dễ trồng, dễ phát triển, quả bầu có nhiều công dụng cho sức khỏe và làm đẹp, ngoài ra bầu cũng là một trong những món ăn ngon trong hầu hết mâm cơm của người Việt. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có thể trồng và thu hoạch những quả bầu ngon, sạch, an toàn cho gia đình. Chúc bạn thành công!
