Nấm rơm, một loại nấm quen thuộc trong đời sống người Việt, không chỉ là món ăn ngon, bổ dưỡng mà còn là nguồn thu nhập hấp dẫn cho nhiều hộ nông dân. Với khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, Việt Nam là đất nước lý tưởng để trồng nấm rơm. Trước đây, nấm rơm thường được trồng ngoài trời, phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, năng suất không ổn định. Ngày nay, mô hình trồng nấm rơm trong nhà kính, nhà lưới đã được áp dụng rộng rãi, mang lại nhiều lợi ích vượt trội, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người trồng nấm. Vậy kỹ thuật trồng nấm rơm trong nhà kính, lưới như thế nào để đạt năng suất cao và mang lại lợi nhuận tối ưu? Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích cho bà con nông dân đang muốn đầu tư vào ngành trồng nấm rơm.
Nội Dung Bài Viết
KỸ THUẬT TRỒNG NẤM RƠM TRONG NHÀ LƯỚI/NHÀ KÍNH
1. Điều kiện môi trường
Để nấm rơm sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh, đạt năng suất cao, điều kiện môi trường trong nhà kính/nhà màng phải được kiểm soát chặt chẽ. Nấm rơm ưa thích nhiệt độ ấm, độ ẩm cao và ánh sáng yếu.
Nhiệt độ: Nấm rơm phát triển tốt nhất trong khoảng nhiệt độ từ 30-35 độ C đối với giai đoạn sợi nấm phát triển, và từ 28-30 độ C khi nấm bắt đầu hình thành quả thể. Nên duy trì nhiệt độ ổn định trong suốt quá trình trồng nấm.
Độ ẩm: Độ ẩm lý tưởng cho nấm rơm phát triển là từ 80-90%. Độ ẩm quá thấp sẽ khiến nấm chậm phát triển, khô và dễ bị nấm mốc tấn công. Độ ẩm quá cao sẽ làm nấm bị úng, thối rễ. Nên thường xuyên kiểm tra độ ẩm và tưới nước cho nấm hợp lý.
Ánh sáng: Nấm rơm ưa bóng, không cần ánh sáng mặt trời trực tiếp. Ánh sáng quá mạnh sẽ làm nấm bị vàng, chậm phát triển, ảnh hưởng đến năng suất. Nên che chắn nhà kính/nhà màng bằng lưới đen hoặc sử dụng hệ thống chiếu sáng nhân tạo phù hợp.
Lưu thông không khí: Không khí trong nhà kính/nhà màng cần được lưu thông đều đặn để đảm bảo lượng oxy cần thiết cho nấm rơm phát triển. Nên lắp đặt hệ thống thông gió, quạt thông gió để tạo sự đối lưu không khí.
Việc kiểm soát tốt các yếu tố môi trường này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm rơm sinh trưởng và phát triển tối ưu, giúp tăng năng suất và chất lượng nấm rơm.
2. Chuẩn bị nguyên liệu: Nền tảng cho nấm rơm khỏe mạnh
Nguyên liệu trồng nấm rơm đóng vai trò quan trọng quyết định đến năng suất và chất lượng nấm. Rơm rạ là nguyên liệu chính được sử dụng phổ biến. Ngoài ra ở một số khu vực Nấm rơm còn có thể được trồng bằng mùn cưa hoặc bã mía đã qua xử lí.
Lựa chọn rơm chất lượng: Nên chọn rơm khô, có mùi thơm đặc trưng, không bị mốc, mục nát, có độ dai, không bị sâu bệnh. Rơm rạ tốt sẽ tạo môi trường thuận lợi cho nấm rơm phát triển.
Xử lý rơm: Rơm rạ sau khi thu hoạch cần được xử lý kỹ để loại bỏ các vi khuẩn gây hại, tăng cường dinh dưỡng cho nấm rơm. Cách phổ biến là ngâm rơm trong nước vôi (3,5 kg vôi hòa với 1.000 lít nước) trong vòng 1-2 ngày. Sau đó, vớt rơm ra, để ráo nước và ủ trong vòng 4-6 ngày, đảo đều mỗi ngày để rơm lên men. Quá trình này giúp rơm mềm, dễ phân hủy, tạo môi trường thuận lợi cho nấm rơm phát triển.
Bổ sung nguyên liệu bổ sung: Ngoài rơm, có thể bổ sung thêm các nguyên liệu hữu cơ khác như phân chuồng, bã mía, vỏ trấu… để tăng cường dinh dưỡng cho nấm rơm. Việc bổ sung các nguyên liệu này giúp tạo độ tơi xốp, giữ ẩm cho môi trường trồng nấm, kích thích nấm phát triển khỏe mạnh. Tỉ lệ phối trộn các nguyên liệu sẽ phụ thuộc vào từng loại nguyên liệu và kinh nghiệm của người trồng nấm.
Việc lựa chọn và xử lý nguyên liệu kỹ càng, kết hợp bổ sung các nguyên liệu bổ sung phù hợp sẽ tạo nên môi trường dinh dưỡng lý tưởng cho nấm rơm phát triển, giúp nấm phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao.
3. Đóng mô nấm rơm
Sau khi chuẩn bị nguyên liệu, bước tiếp theo là đóng mô nấm rơm – tạo nên môi trường sống lý tưởng cho nấm rơm phát triển.
Cách đóng mô: Có hai cách đóng mô phổ biến:
Dùng khuôn: Sử dụng khuôn nhựa hoặc gỗ có kích thước phù hợp để tạo hình cho mô nấm. Cách này giúp tạo mô nấm đồng đều, đẹp mắt, thuận tiện cho việc xếp đặt và chăm sóc.
Vun thành luống: Vun rơm thành luống, tạo hình mô nấm theo ý muốn. Cách này phù hợp với những người trồng nấm quy mô nhỏ, không cần sử dụng khuôn.
Kích thước mô nấm phù hợp: Kích thước mô nấm lý tưởng thường là: chiều ngang 30-40cm, chiều cao 35-40cm. Kích thước này vừa đủ để nấm phát triển tốt, không quá cồng kềnh và dễ dàng quản lý.
Cách sắp xếp mô nấm trong nhà kính/nhà màng: Nên sắp xếp mô nấm theo hàng, cách đều nhau để tạo sự thông thoáng, giúp luồng khí lưu thông tốt, thuận tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch.
Cách cấy giống nấm rơm:
Lượng giống: Lượng giống cấy cho mỗi mô nấm thường từ 200-250g. Nên sử dụng giống nấm chất lượng, sạch bệnh, có nguồn gốc rõ ràng.
Cách cấy: Cấy giống nấm theo từng lớp, mỗi lớp cách nhau khoảng 10-12cm. Nên dùng tay ấn nhẹ nhàng để giống nấm bám chặt vào rơm.
Mật độ cấy: Mật độ cấy giống tùy thuộc vào kích thước mô nấm và loại giống nấm. Nên cấy giống với mật độ phù hợp, tránh quá dày hoặc quá mỏng.
Việc đóng mô nấm đúng kỹ thuật, cấy giống hợp lý sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm rơm phát triển đồng đều, cho năng suất cao và chất lượng nấm tốt.
4. Chăm sóc nấm rơm
Sau khi cấy giống, chăm sóc nấm rơm là khâu quan trọng để đảm bảo nấm phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao.
Quản lý nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng:
Nhiệt độ: Duy trì nhiệt độ ổn định trong khoảng 30-35 độ C (sợi nấm) và 28-30 độ C (quả thể). Có thể sử dụng quạt thông gió, hệ thống sưởi ấm để điều chỉnh nhiệt độ phù hợp.
Độ ẩm: Giữ độ ẩm trong nhà kính/nhà màng ở mức 80-90%. Nên tưới nước thường xuyên, nhưng tránh tưới quá nhiều nước gây úng nấm.
Ánh sáng: Giữ ánh sáng yếu, tránh ánh nắng trực tiếp. Nên che chắn nhà kính/nhà lưới bằng lưới che nắng hoặc sử dụng hệ thống chiếu sáng nhân tạo.
Tưới nước:
Lượng nước: Tưới nước vừa đủ, tránh tưới quá nhiều gây úng nấm. Lượng nước tưới cho mỗi mô nấm khoảng 0,1 lít/ngày.
Tần suất: Tưới nước 2-3 lần/ngày, tùy theo điều kiện thời tiết.
Cách tưới: Nên tưới nước nhẹ nhàng, tránh tưới trực tiếp vào nấm, có thể sử dụng hệ thống tưới phun mưa hoặc tưới nhỏ giọt.
Bón phân:
Loại phân: Có thể bón thêm phân hữu cơ như phân chuồng, phân trùn quế… để bổ sung dinh dưỡng cho nấm.
Cách bón: Nên bón phân khi nấm bắt đầu hình thành quả thể, bón đều xung quanh mô nấm.
Phòng trừ sâu bệnh:
Biện pháp phòng trừ hữu cơ: Sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học, nấm sinh học, vi sinh vật có lợi để phòng trừ sâu bệnh.
Biện pháp phòng trừ hóa học: Chỉ sử dụng thuốc trừ sâu hóa học khi thật cần thiết, tuân thủ liều lượng, thời gian cách ly và các biện pháp an toàn. Nên luân phiên sử dụng các loại thuốc trừ sâu khác nhau để tránh nấm bị kháng thuốc.
Việc chăm sóc nấm rơm khoa học, đúng kỹ thuật, giúp nấm phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao, hạn chế sâu bệnh, đảm bảo chất lượng nấm.
5. Thu hoạch và bảo quản nấm rơm
Thu hoạch và bảo quản nấm rơm đúng cách là khâu cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, quyết định đến năng suất và giá trị của nấm.
Biết thời điểm thu hoạch: Hái nấm còn ở giai đoạn hình trứng (trước khi nấm nở dù) là tốt nhất, đảm bảo chất lượng và năng suất cao. Màu sắc của nấm bên trên có màu hơi sậm bên dưới màu sáng, không bị sâu bệnh. Thời gian thu hoạch nấm rơm thường chia làm 2 đợt, đợt 1: từ 15-17 ngày sau khi cấy giống & đợt 2 từ 7-8 ngày sau đó.
Nấm rơm thường được hái mỗi ngày 2 lần: Lần 1 vào lúc sáng sớm từ 5-6h sáng, lần 2 hái vào lúc 14-15h chiều.
Cách thu hoạch: Dùng tay hái nấm, Nấm mọc trên rơm nên khá là dễ hái, chỉ cần tách nhẹ nấm ra khỏi mô & lấy đi những sợi rơm còn dính lại. Hái từng cây nấm còn trong trường hợp nấm mọc tập trung thành cụm, ta có thể tách những cây lớn hái trước cây nhỏ cho đợt sau, nếu khó tách quá thì hái cả cụm cũng được.
Bảo quản nấm rơm: Nấm rơm mới thu hoạch có thể để ở nhiệt độ thường từ 1 – 2 ngày mà không bị hư hỏng. Do đó, nếu sử dụng nấm trong ngày hoặc sang ngày mới, bạn chỉ cần để nấm ở nơi thoáng mát.
Bảo quản lạnh: Là phương pháp phổ biến, giúp nấm giữ được độ tươi ngon, màu sắc và hương vị. Bảo quản nấm trong tủ lạnh ở nhiệt độ từ 2-4 độ C, có thể bảo quản nấm rơm tươi trong vòng 3-5 ngày.
Sấy khô: Là phương pháp bảo quản nấm rơm lâu dài. Có thể sấy khô nấm rơm bằng phương pháp sấy tự nhiên hoặc sấy bằng máy sấy. Nấm rơm khô có thể bảo quản trong thời gian dài, dùng để nấu súp, nấu canh, hoặc làm gia vị.
Đóng gói: Sau khi bảo quản lạnh hoặc sấy khô, nên đóng gói nấm rơm vào túi nilon hoặc hộp kín, để tránh nấm bị hỏng, ẩm mốc.
Việc thu hoạch và bảo quản nấm rơm đúng cách sẽ giúp giữ gìn chất lượng nấm, kéo dài thời gian sử dụng, tăng giá trị kinh tế cho người trồng nấm.
Tổng kết
Với những ưu điểm vượt trội, kỹ thuật trồng nấm rơm trong nhà kính, nhà màng đã và đang trở thành giải pháp hiệu quả, giúp người trồng nấm kiểm soát được điều kiện thời tiết, nâng cao năng suất, thu hoạch gần như quanh năm. Mô hình trồng nấm rơm này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho người trồng nấm mà còn góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp, cung cấp nguồn thực phẩm sạch, bổ dưỡng cho thị trường.
Để đạt hiệu quả tối ưu, người trồng nấm cần nắm vững các kỹ thuật trồng nấm, từ việc lựa chọn nguyên liệu, xử lý rơm, đóng mô nấm, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản nấm. Việc áp dụng các kỹ thuật trồng nấm hiệu quả, kết hợp với kinh nghiệm thực tiễn, sẽ giúp người trồng nấm thu hoạch được những vụ nấm bội thu, mang lại lợi nhuận cao.
Hãy cùng chung tay nâng tầm nấm rơm, tạo ra những sản phẩm nấm chất lượng cao, góp phần phát triển ngành nông nghiệp bền vững, mang lại lợi ích thiết thực cho người trồng nấm và cộng đồng.
