Bà con nông dân thân mến! Trồng nho là một nghề đầy tiềm năng, nhưng cũng đòi hỏi kiến thức và kỹ thuật bài bản. Bài viết này Lợi Dân sẽ cung cấp cho bà con cẩm nang chi tiết về kỹ thuật trồng nho, từ khâu chọn giống đến thu hoạch và bảo quản, giúp bà con tự tin làm chủ vườn nho và thu về lợi nhuận cao.
Nội Dung Bài Viết
Giới Thiệu Về Cây Nho
Cây nho là cây thân gỗ. Mặc dù thân cây nho có vẻ mềm dẻo và leo bám, nhưng thực chất bên trong thân có chứa các mô gỗ cứng giúp cây có thể leo lên cao và nâng đỡ tán lá, quả.
Dưới đây là một số đặc điểm của cây nho
Cấu trúc thân: Thân nho có cấu trúc phân tầng với lớp vỏ ngoài, lớp gỗ bên trong và lõi gỗ ở giữa. Lớp gỗ chứa các mạch gỗ vận chuyển nước và chất dinh dưỡng, giúp cây phát triển và sinh trưởng.
Tuổi thọ: Cây nho có thể sống và cho quả trong nhiều năm, điều này chỉ có thể xảy ra ở các cây thân gỗ.
Khả năng leo bám: Thân nho có thể leo bám lên các giàn hoặc vật thể khác, đặc điểm này thường thấy ở các cây thân gỗ leo.
Hình thái: Thân nho hóa gỗ theo thời gian, trở nên cứng cáp và có khả năng nâng đỡ.
Nho (Vitis vinifera L.) không chỉ là loại trái cây thơm ngon, bổ dưỡng được ưa chuộng trên thị trường mà còn là nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp sản xuất rượu vang. Với nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng, trồng nho đang trở thành hướng đi đầy tiềm năng cho nông dân Việt.
II. Kỹ Thuật Trồng Nho
Lựa Chọn Giống Nho
Việc lựa chọn giống nho phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và nhu cầu thị trường là yếu tố then chốt quyết định năng suất và chất lượng quả. Dưới đây là một số giống nho phổ biến và đặc điểm của chúng:
Nho Cardinal (nho đỏ): Giống nho cho năng suất cao, quả to, màu đỏ đậm, vị ngọt đậm, được ưa chuộng trên thị trường. Phù hợp với khí hậu nắng nóng, khô hạn.
Nho NH01-48 (nho xanh): Giống nho mới, cho năng suất ổn định, quả màu xanh, vị ngọt thanh, ít hạt. Chịu được điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
Nho NH01-93: Giống nho có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, quả to, màu đỏ, vị ngọt hài hòa. Thích hợp trồng ở vùng đồng bằng.
Nho NH01-152 (nho ngón tay đỏ): Giống nho cho quả hình dáng thon dài như ngón tay, màu đỏ đẹp mắt, vị ngọt đậm. Phù hợp trồng để cung cấp cho thị trường trái cây cao cấp.
Bà con nên tìm hiểu kỹ đặc điểm của từng giống nho và tham khảo ý kiến của các chuyên gia nông nghiệp để lựa chọn giống nho phù hợp nhất với điều kiện của mình.
Chuẩn Bị Đất Trồng
Đất trồng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng và phát triển của cây nho. Bà con cần chú ý những điểm sau:
Chọn đất: Nho ưa đất cao ráo, thoát nước tốt, tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Đất thịt pha cát, đất phù sa ven sông là những lựa chọn lý tưởng.
Làm đất: Cày sâu, bừa kỹ, dọn sạch cỏ dại và tàn dư thực vật. Lên luống cao 30-40cm, rộng 1.5-2m tùy theo giống nho.
Điều chỉnh độ pH: Độ pH lý tưởng cho cây nho là 6-7. Nếu đất quá chua, bà con có thể bón vôi để điều chỉnh.
Bón lót: Trước khi trồng 7-10 ngày, bà con nên bón lót cho mỗi hố trồng với hỗn hợp phân chuồng hoai mục, phân lân superphosphate và phân kali clorua. Lượng phân bón cụ thể tùy thuộc vào loại đất và giống nho.
Thời Vụ Trồng
Việc lựa chọn thời vụ trồng phù hợp sẽ giúp cây nho sinh trưởng tốt, cho năng suất cao. Ở Việt Nam, bà con có thể trồng nho quanh năm, tuy nhiên, cần lưu ý điều chỉnh kỹ thuật chăm sóc cho phù hợp với từng mùa vụ.
Vụ Xuân-Hè (tháng 4-6): Đây là thời điểm lý tưởng để trồng nho, cây nho sẽ sinh trưởng nhanh, cho năng suất cao nhất trong năm.
Vụ Thu (tháng 8-10): Bà con cần chú ý tưới nước đầy đủ và phòng trừ sâu bệnh cho cây nho trong mùa mưa.
Vụ Đông (tháng 11-1): Cần che chắn và giữ ấm cho cây nho trong mùa lạnh.
Mật Độ và Khoảng Cách Trồng
Mật độ và khoảng cách trồng ảnh hưởng đến sự cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng giữa các cây nho, do đó, bà con cần lựa chọn mật độ phù hợp để đảm bảo cây nho phát triển tốt nhất.
Khoảng cách cây: 1-1.5m tùy theo giống nho và điều kiện chăm sóc.
Khoảng cách hàng: 2.5-3m để thuận tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch.
Lưu ý: Trồng so le, đặt cây nho vào giữa hố, lấp đất vừa phải, nén nhẹ xung quanh gốc và tưới nước ngay sau khi trồng.
III. Chăm Sóc Nho
Tưới Nước
Nước là yếu tố quan trọng quyết định sự sinh trưởng và phát triển của cây nho. Bà con cần tưới nước đầy đủ và đúng cách cho cây nho trong suốt quá trình sinh trưởng.
Giai đoạn mới trồng: Tưới nước 2 lần/ngày vào sáng sớm và chiều mát, giữ ẩm cho đất nhưng tránh úng nước.
Giai đoạn sinh trưởng: Tưới nước 3-5 ngày/lần vào mùa khô, 1 lần/tuần vào mùa mưa.
Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Tưới nước thường xuyên, giữ ẩm cho đất khoảng 70-80%.
Trước khi thu hoạch 15 ngày: Giảm lượng nước tưới để tăng độ ngọt cho quả.
Khuyến khích sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt để tiết kiệm nước và cung cấp nước đều cho cây nho.
Bón Phân
Bón phân đầy đủ và cân đối giúp cây nho sinh trưởng tốt, cho năng suất cao và chất lượng quả tốt.
Bón thúc lần 1: Sau khi trồng 1 tháng, bón phân NPK (16-16-8) hoặc phân bón lá.
Bón thúc lần 2: Trước khi ra hoa, bón phân NPK (12-12-17) hoặc phân bón lá giàu Kali.
Bón thúc lần 3: Sau khi đậu quả, bón phân NPK (6-30-30) hoặc phân bón lá giàu Lân và Kali.
Lượng phân bón cụ thể tùy thuộc vào loại đất, giống nho và giai đoạn sinh trưởng. Bà con nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia nông nghiệp để bón phân hiệu quả nhất.
Làm Cỏ, Vun Xới
Làm cỏ, vun xới giúp đất tơi xốp, thông thoáng, hạn chế cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng với cây nho.
Làm cỏ: Thường xuyên làm sạch cỏ dại xung quanh gốc nho.
Vun xới: Vun đất vào gốc nho sau mỗi lần làm cỏ để giữ ẩm cho đất và bảo vệ bộ rễ.
Sử dụng màng phủ nông nghiệp để hạn chế cỏ dại và giữ ẩm cho đất là một giải pháp hiệu quả.
Làm Giàn
Làm giàn cho cây nho leo giúp cây nho tiếp xúc với ánh sáng mặt trời tốt hơn, tạo điều kiện cho quả nho phát triển to, đẹp và ngọt.
Độ cao giàn: 1.8-2m tùy theo giống nho.
Hình dáng giàn: Chữ T, chữ Y hoặc giàn phẳng tùy theo diện tích đất và điều kiện canh tác.
Chất liệu giàn: Gỗ, tre, thép hoặc bê tông.
Cách làm giàn chữ T:
Làm giàn theo hình chữ T, các cột giàn được làm bằng bê tông, hoặc sắt, đầu cột có 2 thanh ngang để căng dây cho nho leo. Các tầng dây thép được buộc vào cột và các thanh ngang, mỗi thanh ngang được căng 3 dây cách đều nhau.
Cách làm giàn chữ Y:
Giàn chữ Y thì thương đối phức tạp hơn so với giàn chữ T, thường sẽ dùng sắt ống có độ dày 1ly – 1ly2 được hàn dính vào theo hình chữ Y. Giàn chữ Y có ưu điểm thấp dễ dàng trong thực hiện các thao tác chăm sóc và thu hoạch, luống nho thông thoáng tạo điều kiện cho cây hấp thụ ánh sáng đầy đủ, hạn chế sâu bệnh.
Bấm Ngọn, Tỉa Cành
Bấm ngọn và tỉa cành là kỹ thuật quan trọng giúp điều chỉnh sinh trưởng của cây nho, tập trung dinh dưỡng cho quả, tăng năng suất và chất lượng quả.
Bấm ngọn: Khi cây nho leo cao khỏi giàn 20-30cm, bà con nên bấm bỏ ngọn để kích thích cây nho mọc thêm cành cấp 1.
Tỉa cành: Giữ lại 2-4 cành cấp 1 khỏe mạnh, tỉa bỏ những cành yếu, cành sâu bệnh. Trên mỗi cành cấp 1, giữ lại 10-20 cành cấp 2 để cho quả.
IV. Phòng Trừ Sâu Bệnh – Bảo Vệ Vườn Nho Khỏi “Kẻ Thù” Nguy Hiểm
Các loại sâu hại
Cây nho thường bị tấn công bởi nhiều loại sâu hại khác nhau, gây ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả. Dưới đây là một số loại sâu hại phổ biến trên nho mà bà con nông dân cần lưu ý:
1. Bọ Trĩ (Thrips):
Đặc điểm: Bọ trĩ là loại côn trùng nhỏ, có kích thước khoảng 1-2mm, màu vàng nhạt hoặc nâu đen. Chúng thường sống tập trung ở mặt dưới lá, chồi non và hoa.
Tác hại: Bọ trĩ chích hút nhựa cây, làm lá biến dạng, xoăn lại, chồi non bị khô héo, hoa rụng, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và đậu quả.
Dấu hiệu nhận biết: Quan sát thấy lá non bị biến dạng, xoăn lại, có những chấm nhỏ li ti màu trắng bạc hoặc vàng nhạt.
Sâu Xanh Da Láng (Spodoptera litura):
Đặc điểm: Sâu non có màu xanh, trên thân có nhiều sọc đen. Sâu trưởng thành là loài bướm đêm, hoạt động về đêm.
Tác hại: Sâu non gặm nhấm lá, chồi non, hoa và quả non, gây thiệt hại nghiêm trọng cho cây nho.
Dấu hiệu nhận biết: Phát hiện thấy lá bị khuyết, thủng lỗ chỗ, có phân sâu màu đen.
Nhện Đỏ (Tetranychus urticae):
Đặc điểm: Nhện đỏ rất nhỏ, kích thước chỉ khoảng 0.5mm, màu đỏ hoặc vàng nhạt. Chúng thường sống tập trung ở mặt dưới lá, tạo thành những mạng nhện nhỏ.
Tác hại: Nhện đỏ chích hút nhựa cây, làm lá bị vàng, khô héo và rụng, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và sinh trưởng của cây nho.
Dấu hiệu nhận biết: Quan sát thấy mặt dưới lá có những chấm nhỏ li ti màu vàng nhạt hoặc đỏ, lá bị vàng, khô héo và rụng.
Rệp Sáp (Pseudococcus spp.):
Đặc điểm: Rệp sáp có hình bầu dục, màu trắng hoặc hồng nhạt, cơ thể được bao phủ bởi một lớp sáp trắng. Chúng thường sống tập trung ở nách lá, cuống quả và chồi non.
Tác hại: Rệp sáp chích hút nhựa cây, làm lá bị vàng, xoăn lại, chồi non bị khô héo, quả bị biến dạng, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả.
Dấu hiệu nhận biết: Quan sát thấy những đám rệp sáp màu trắng bám trên lá, cuống quả và chồi non.
Sâu Cuốn Lá (Eupoecilia ambiguella):
Đặc điểm: Sâu non có màu xanh nhạt hoặc vàng nhạt, đầu màu nâu. Sâu trưởng thành là loài bướm đêm, hoạt động về đêm.
Tác hại: Sâu non cuốn lá lại và gặm nhấm bên trong, làm lá bị hư hại, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp.
Dấu hiệu nhận biết: Phát hiện thấy lá bị cuốn lại, bên trong có sâu non.
Bọ Cánh Cứng (Popillia japonica):
Đặc điểm: Bọ cánh cứng trưởng thành có màu xanh đồng, dài khoảng 1cm. Ấu trùng sống trong đất.
Tác hại: Bọ cánh cứng trưởng thành gặm nhấm lá, hoa và quả, gây thiệt hại cho cây nho.
Dấu hiệu nhận biết: Phát hiện thấy lá bị khuyết, thủng lỗ chỗ, có bọ cánh cứng đậu trên cây.
Biện pháp phòng trừ:
Vệ sinh vườn nho: Thường xuyên dọn dẹp cỏ dại, tàn dư thực vật để loại bỏ nơi trú ẩn của sâu hại.
Kiểm tra thường xuyên: Quan sát vườn nho thường xuyên để phát hiện sớm sự xuất hiện của sâu hại.
Sử dụng bẫy pheromone: Bẫy pheromone giúp thu hút và tiêu diệt sâu hại trưởng thành.
Sử dụng thiên địch: Thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh có thể giúp kiểm soát số lượng sâu hại.
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Khi cần thiết, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo đúng hướng dẫn và liều lượng.
Lưu ý: Việc phòng trừ sâu hại cần được thực hiện một cách tổng hợp, kết hợp nhiều biện pháp khác nhau để đạt hiệu quả cao nhất và bảo vệ môi trường.
Bà con nông dân cần thường xuyên theo dõi vườn nho, nhận biết sớm các loại sâu hại và áp dụng biện pháp phòng trừ phù hợp để bảo vệ cây nho, nâng cao năng suất và chất lượng quả.
Các loài bệnh hại
Cây nho dễ mắc phải nhiều loại bệnh hại, gây ảnh hưởng đáng kể đến năng suất và chất lượng quả. Dưới đây là một số loại bệnh hại phổ biến trên nho mà bà con nông dân cần lưu ý:
1. Bệnh Mốc Sương (Downy Mildew) – Plasmopara viticola:
Tác nhân: Nấm Plasmopara viticola
Triệu chứng:
Trên lá: Xuất hiện các đốm màu vàng nhạt hoặc dầu loang ở mặt trên lá, mặt dưới lá xuất hiện lớp nấm màu trắng xám.
Trên chồi non: Chồi non bị biến dạng, cong queo, phủ lớp nấm trắng.
Trên hoa và quả: Hoa bị rụng, quả non bị biến dạng, thối rữa.
Điều kiện phát triển: Nấm phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ mát mẻ.
2. Bệnh Phấn Trắng (Powdery Mildew) – Uncinula necator:
Tác nhân: Nấm Uncinula necator
Triệu chứng:
Trên lá, chồi non, hoa và quả: Xuất hiện lớp bột màu trắng xám, giống như phấn rắc.
Lá bị biến dạng, xoăn lại, khô héo.
Quả non bị nứt, thối rữa.
Điều kiện phát triển: Nấm phát triển mạnh trong điều kiện khô hanh, nhiệt độ ấm áp.
3. Bệnh Thối Đen (Black Rot) – Guignardia bidwellii:
Tác nhân: Nấm Guignardia bidwellii
Triệu chứng:
Trên lá: Xuất hiện các đốm tròn màu nâu đỏ, viền đen.
Trên quả: Xuất hiện các đốm tròn màu nâu đen, lõm xuống, sau đó lan rộng ra toàn bộ quả, làm quả thối đen và rụng.
Điều kiện phát triển: Nấm phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ ấm áp.
4. Bệnh Rỉ Sắt (Anthracnose) – Elsinoe ampelina:
Tác nhân: Nấm Elsinoe ampelina
Triệu chứng:
Trên lá, chồi non và quả: Xuất hiện các vết bệnh hình tròn, màu nâu đỏ hoặc xám, viền đen, lõm xuống.
Lá bị thủng lỗ chỗ.
Chồi non bị biến dạng, khô héo.
Quả bị biến dạng, nứt nẻ, thối rữa.
Điều kiện phát triển: Nấm phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ ấm áp.
5. Bệnh Thối Nâu (Botrytis Bunch Rot) – Botrytis cinerea:
Tác nhân: Nấm Botrytis cinerea
Triệu chứng:
Trên hoa và quả: Hoa bị thối rữa, quả bị phủ một lớp nấm màu xám, mềm nhũn và thối rữa.
Điều kiện phát triển: Nấm phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ mát mẻ.
6. Bệnh Virus Lá Quăn (Grapevine Leafroll-associated Virus):
Tác nhân: Virus
Triệu chứng:
Lá bị quăn, mép lá cuốn xuống dưới.
Lá chuyển màu đỏ hoặc vàng bất thường.
Quả nhỏ, chín không đều, chất lượng kém.
Biện pháp phòng trừ:
Chọn giống kháng bệnh: Lựa chọn giống nho có khả năng kháng bệnh cao.
Vệ sinh đồng ruộng: Dọn dẹp tàn dư thực vật, cỏ dại để loại bỏ nguồn bệnh.
Cắt tỉa, tạo tán: Tạo tán thông thoáng cho cây nho, giúp giảm độ ẩm và hạn chế sự phát triển của nấm bệnh.
Bón phân cân đối: Bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm.
Tưới nước hợp lý: Tránh tưới quá nhiều nước, đặc biệt là vào giai đoạn ra hoa và đậu quả.
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Khi cần thiết, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo đúng hướng dẫn và liều lượng.
Lưu ý: Việc phòng trừ bệnh hại cần được thực hiện một cách tổng hợp, kết hợp nhiều biện pháp khác nhau để đạt hiệu quả cao nhất và bảo vệ môi trường.
Bà con nông dân cần thường xuyên theo dõi vườn nho, nhận biết sớm các loại bệnh hại và áp dụng biện pháp phòng trừ phù hợp để bảo vệ cây nho, nâng cao năng suất và chất lượng quả.
…
V. Thu Hoạch và Bảo Quản Nho – Gặt Hái Thành Quả Lao Động
1. Thu Hoạch – Thời Điểm Vàng Cho Chất Lượng Tốt Nhất
Thu hoạch nho đúng thời điểm là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng và giá trị thương phẩm của quả nho.
Dấu hiệu quả chín: Quả căng mọng, màu sắc đặc trưng của giống, vị ngọt, thơm.
Thời điểm thu hoạch: Buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh thu hoạch khi trời mưa hoặc nắng gắt.
(Từ khóa: Thu hoạch nho, thời điểm thu hoạch nho, kỹ thuật thu hoạch nho)
2. Bảo Quản – Giữ Mãi Độ Tươi Ngon Cho “Viên Ngọc Quý”
Bảo quản nho đúng cách giúp kéo dài thời gian sử dụng và giữ được chất lượng quả.
Sơ chế: Loại bỏ những quả bị dập nát, sâu bệnh.
Bảo quản: Bảo quản nho ở nhiệt độ 0-5 độ C trong tủ lạnh.
Đóng gói: Sử dụng bao bì thoáng khí để đóng gói nho.
(Từ khóa: Bảo quản nho, cách bảo quản nho, kỹ thuật bảo quản nho)
Kết Luận:
Trồng nho là một nghề đầy tiềm năng, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Hy vọng rằng cẩm nang chi tiết này sẽ giúp bà con nông dân nắm vững kỹ thuật trồng nho, đạt năng suất cao, thu nhập tốt và góp phần vào sự phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam.
